Afgelopen vrijdag had ik een bijzondere ontmoeting. Ik fietste naar mijn werk, het was nog relatief vroeg. Als je in Middelburg fietst heb je altijd een brug, vroeger of later. Voordat ik het zag hoorde ik al het gerinkel. Dan maar door naar de volgende brug bij het station. Altijd fijn als er nog een alternatief is. Ik fietste dus anders dan anders. Na enkele meters zag ik twee mensen staan, verdwaald, verloren, enigszins hulpeloos kijkend, maar niet in paniek, gewoon wachtend. Ik denk dat het een stel was, maar dat weet ik niet zeker. Een vrouw van rond de zestig en een man van dezelfde leeftijd. De vrouw stond direct bij het fietspad, bij het benzinestation. De man enkele stappen bij haar vandaan en ook net iets achter haar. Ik zag hem eerst niet. Toen ik hen passeerde gebeurde eerst niets, pas toen ik eigenlijk al langs was, had de man genoeg moed verzameld of zijn onzekerheid overwonnen om me met een verontschuldigend ’sorry‘ tegen te houden, terwijl hij met een briefje zwaaide, een piepklein stukje papier zoals je het uit een notitieblok scheurt. Op het stukje papier stond een adres. Ze waren op zoek naar de voedselbank, waar ze op vrijdag tussen 9.00 en
11.30 de voedselpakketten overhandigen. Er was me nooit eerder naar de weg gevraagd, en ik wist het gewoon niet. Ik kon hen niet de weg wijzen, zelfs dat niet, en ik schaamde me. Ze reageerden met excuses dat ze voor oponthoud hadden gezorgd. En zo liet ik ze achter, bij het benzinestation, zonder fiets, zonder vervoer, zonder alles. En zij bleken te berustten in hun lot. En ik kon dat beeld de hele dag maar niet uit mijn hoofd krijgen.
Waarom vertel ik dat nu?
Ik vertel het omdat ik er nog steeds aan denk. Omdat het een wereld van verschil maakt als je over misstanden leest of in je eigen kleine wereld geconfronteerd wordt met wat er gaande is.
En ik vertel het ook omdat ik een opinie las, een stukje dat gaat over ‚De schreeuwende behoefte aan publieke ruimte‘ dat gelijktijdig een gepassioneerd betoog is voor een nieuwe super bibliotheek in Utrecht, een solide belegging voor de toekomst, een miljoenenproject.
Ondertussen denkt Rotterdam na over een nieuwe Kuip, het moet een icoon worden. De stad zou er een garantie van 165 miljoen euro moeten afgeven. Ook daar is tegenwoordig een schreeuwende behoefte aan. Kennelijk.
Als we nu in een land van melk en honing zouden leven, in een land van de gouden armaturen, van badderen in champagne, van gratis gezondheitszorg en werk en een goed inkomen en een solide opleiding voor iedereen, in een land zonder voedselbanken, kortom in een droomland, dan zou ik het opportuun vinden, deze oproep tot nieuwe paleizen.
Nu word ik er alleen maar stil van, de verbazing ben ik allang voorbij. Ik vraag me af wanneer het precies gebeurd is dat wij als Openbare Bibliotheek zo compleet het besef van realiteit zijn verloren en hoe dat ooit kon gebeuren.
Er is een schreeuwende behoefte aan een heleboel dingen, cruciale dingen, existentiele dingen. Laten we deze op onze agenda zetten, tot prioriteit verklaren. Paleizen bouwen komt wellicht later weer als het met iedereen binnen onze maatschappij weer iets beter gaat.
De nieuwe kleren van de keizer waren volgens mij een sprookje over ijdelheid. Ik weet niet of je een bibliotheekdirecteur van ijdelheid kunt betichten. Misschien wel van trots als hij/zij een mooie nieuwe bibliotheek mag bouwen waarin de ideeën die hij/zij en het team van de bibliotheek hebben over de toekomst van de bibliotheek. En dan mag je ook trots zijn!
Het is een duivels dilemma. Als je in een oud gebouw zit betekent dat je op den duur steeds meer geld moet reserveren voor het broodnodige onderhoud, en dus minder geld overhoud voor de inhoud. In een van onze gemeenten speelt dat. En doordat ons pand er niet zo jofel meer uitziet, en we minder geld overhouden voor uitbreiden of op peil houden van de service (als onderdeel van genoemde redenen voor afhaken) komen sommige klanten niet meer. En dus teruglopende bezoekers- en leneraantallen. Daarmee lig je dan onder vuur bij de politiek. Want wat wij verder doen voor de kansarmen in de maatschappij, bestrijding laaggeletterdheid , mediawijsheid dat scoort politiek niet altijd. Van deze zelfde politici krijg ik net zo makkelijk de opmerking dat ze zo graag in de OBA komen. Dat de OBA een mooie bibliotheek is, vol innovatie. En waarom wij dat niet doen. Dit in de gemeente die de afgelopen jaren steeds op het budget van de bibliotheek heeft geknepen. Dan geef ik altijd als antwoord dat ik graag zo’n bibliotheek zou willen voor hun dorp, maar dat daarvoor de middelen ontbreken. En dat als ze dat serieus menen, ik graag met ze in gesprek ga, om tot een plan te komen om een OBA op lokaal formaat te realiseren.
In de V.S. pakken ze het juist zo aan. Grote, bijna megalomane, projecten en gebouwen waarin ze de visie verpakken. Gratis bibliotheekwerk voor een ieder, ongeacht afkomst, religie, sexe etc. In de V.S. willen bibliotheken liever niet met community centers worden vergeleken, omdat, zo zeggen zij, dat vaak slechte gebouwen zijn, met slechte service. Of kort door de bocht, ‚if you look like shit, you’re treated like shit‘. Zij geloven dat als je in een goed pand zit, je de financiering voor de inhoud beter rond kunt krijgen.
Nu wil ik niet zeggen dat alle grote megabibliotheken perse een succes zijn. Het gaat er echt om dat de binnenkant sprankelt, en dat de bieb een mooie centrale plek krijgt. Welk bedrag daar aan moet hangen, dat moet denk ik de lokale politiek uitmaken. En wat helder moet zijn, is dat er voldoende geld beschikbaar moet zijn voor de inhoud, en niet ten koste van wijkbibliotheken.
Zou het zo kunnen zijn dat juist met het hebben van een aantal mooie voorbeeldbibliotheken in Nederland we als branche gebaat zijn? Als ze dat ook weten te combineren met goede programmering? En waarschijnlijk zijn er ook bibliotheken die een goede programmering / inhoud weten te combineren met een minder flashy uiterlijk. Daar kunnen we zeker van leren.
Ik vrees overigens Fabiola, dat wanneer een project als Utrecht niet door zou gaan het vrijgekomen geld niet naar de voedselbank zou gaan….. Maar naar een ander prestigieus project. En dan toch liever dan de bieb 😉
Dein Gefühl kann ich so gut verstehen – ich habe solche Momente auch schon öfter erlebt. Ich denke, dass das Problem einerseits in der Eitelkeit der Politiker liegt, die sich lieber ein „Denkmal“ setzen, indem sie solche Prestige Projekte durchziehen, als sich für eine wenig glamoröse „Randgruppe“ – die ständig wächst!!! – einzusetzen. Auch hier ist es zunehmend so, dass alles, was „sozial“ ist und die Gesellschaft wirklich menschlich macht auf das „Ehrenamt“, das „bürgerschaftliche Engagement“…..oder auf den familiären Zusammenhalt abgewälzt wird. Zum anderen lassen sich diese Dinge nicht in BWL-kompatible „Controling-Zahlen“ fassen, sie bringen keine direkte Rendite und daher werden sie von der entsprechend gearteten Sparte als überflüssig – oder sogar schädlich weil kostenintensiv – weggespart, outgesourced oder sonstwie abgeschafft. Es ist in meinen Augen eine Art von „Revolution, die ihre Kinder frist“, weil eben auch die Entscheidungsträger unserer Gesellschaft Menschen sind, die Eltern, Großeltern und andere ältere Verwandte haben, und die auch selber irgendwann in eine Situation geraten können in denen sie auf menschliche Hilfe angewiesen sind…..dann werden sie vielleicht merken, dass es einem armen Menschen absolut nicht hilft, wenn er in einer Stadt mit ultramodernen Bauten lebt und dass eine helfende Hand mehr bedeuten kann als die besten Zahlen des Controlers einer großen Firma!
Ich dank Dir, Conny. Genau wie bei meinen Fotos fühlst Du ziemlich precies an, was ik zum Ausdruck bringen möchte. Natürlich is het überall das Gleiche, aber das macht es nicht besser und rechtfertigt auch nichts.
Je verhaal is ontroerend. En slaat natuurlijk de spijker op zijn kop. Wij gunnen niemand armoede of de voedselbank. Mij was gevraagd mijn mening te geven over de nieuwe bibliotheek in Utrecht. Vooruitgang begint niet met grote gebouwen maar met goede ideeën en met mensen met lef en visie.
Veel burgers zien grote projecten automatisch als synoniem voor Betuwelijnen. Ik bepleit dat dat voor nieuwe bibliotheken niet geldt. Dat algemene beeld heb ik met mijn artikel proberen recht te zetten. De bibliotheek in Hengelo is binnen budget gebouwd weet ik uit ervaring. Het zijn geen paleizen met gouden kranen maar investeringen in plekken waar mensen zichzelf – zonder gelijk een prijs te betalen – zichzelf kunnen ontwikkelen.
In de keus tussen, verbreden we de A2 naar 10 rijbanen, kopen we een paar JSF’s of bouwen we 100 nieuwe bibliotheken, weet ik wel waar mijn keus zou liggen. En volgens mij ligt die keus in het verlengde van mensen helpen om hun eigen situatie in deze samenleving goed vorm te kunnen geven. Je verhaal over de voedselbank ondersteunt dat denk ik zelfs. Maar eerlijk is eerlijk: wie niet te eten heeft, heeft andere prioriteiten. Tenminste op korte termijn.
Nou ja, wat ik maar wil zeggen: volgens mij hebben we allebei het beste voor met deze maatschappij. Ik hou geen pleidooi voor voor een paleis met gouden kranen en andere tierelantijnen. Ik hou een pleidooi voor een goede ‚universiteit van de straat‘ die hard nodig is in de samenleving van een leven lang leren. Een universiteit die voor iedereen toegankelijk is. Ook als je niet bovenmodaal verdient.
Wie vandaag wil eten heeft een vis nodig, wie ook alle andere dagen wil eten heeft een hengel nodig. Laat de voedselbank de vis zijn, laat de bibliotheek de hengel zijn.
Bedankt voor je mooie aanvulling, ik heb hem zeer gewaardeerd.
Lezen over De Voedselbank. Of mensen ontmoeten die op zoek zijn naar een Voedselbank, een ‚ongemakkelijke‘ realiteit… Ik herken het stil worden ervan, schaamte ook wel („waar maken wij ons druk over“).
En ja, je hebt helemaal gelijk @Erna dat wanneer de bibliotheek zo’n prestige project zou ‚afslaan‘, dat het geld dan niet naar De Voedselbank zal gaan. En ja, natuurlijk geloof ik dat goed bibliotheekwerk kan bijdragen aan het leren ‚vissen‘ @Mark. Toch blijft de ongemakkelijke waarheid… in deze tijd van bezuinigingen, waarin iedereen ‚een tandje terug‘ moet en velen hun inkomen kwijt raken (en dus aangewezen zijn op Voedselbanken), wringt het om megalomane bibliotheekpaleizen te willen ‚verkopen‘.
Volgens mij gaat het niet om of-of (alhoewel… in gemeentebegrotingen wel, vrees ik) en initiatieven vanuit de lokale gemeenschap illustreren duidelijk waar de gemeenschap behoefte aan heeft. Een mooi voorbeeld hiervan is Leeszaal Rotterdam West). Daarom: wat mij betreft, liever de bereidheid om met de lokale gemeenschap te zoeken naar een betaalbaar alternatief voor de ‘universiteit van de straat’.
Bedankt Fabiola, en laten we – als maatschappelijk verantwoorde ondernemer – voor de ’nieuwe kleren voor de keizer‘ in de kringloopwinkel inspiratie opdoen 😉
@ErnaWinters Terug van een busdag is het fijn thuiskomen met waardevolle en mooie reacties op mijn blogpost. Opnieuw dank, Erna. Nee, het is geen ijdelheid als een directeur aan een mooie bibliotheek wil bouwen. Waar jij momenteel mee bezig bent in Kennermerwaard, samen met je team, verdient bewondering. Ik weet dat het resultaat schitterend zal zijn en dat jullie daar terecht trots op kunnen zijn. Een megaloman project is een ander verhaal en ontstaat ook, je beschrijft het zelf erg mooi, vanuit een andere ‚inspiratiebron‘. Politici stellen voor om net te worden als de OBA, want dat is een fijne en innovatieve bibliotheek… En ook al is er eigenlijk geen geld, het is er nog wel voor nieuwe, megalomane projecten, projecten waarmee je je stad ‚op kaart kan zetten‘, een project dat in de media als vernieuwend wordt besproken, dat ziet menigeen, en dan heb ik het over locale politici, nog wel zitten. Daar is dan wel nog een potje voor. En potje dat tot eind van het jaar nog op moet ook. Een potje dat anders, als je niet snel toehapt naar een ander prestigieus project gaat of helemaal vervalt. In ieder geval wordt het geld onder geen beding ingezet waar het werkelijk nodig is, want dat is niet de bedoeling. Kijk Erna, je maakt het zelf mee, je hoort het in gesprekken. En dan verbaas ik me weer eindeloos. Hoe krankzinnig is dit soort redenering? We hollen dus politici achteraan die voor hun eigen ego en puur uit ijdelheid een standbeeld neer willen zetten, waar ergens hun naam op komt te staan, in plaats van achter onze klanten/leners/bezoekers aan te hollen en te vragen wat zij nodig hebben en willen.
Je noemt als één voorwaarde dat het niet ten koste gaat van wijkbibliotheken. En dat is het punt waar ik juist zo bang voor ben.
Dat brengt me dan ook onmiddellijk bij @MarkDeckers die natuurlijk zoals wij allemaal het beste wil voor bibliotheken, daar twijfel ik geen seconde aan. En natuurlijk doe je niets fout, Mark. Pas over een aantal jaren kunnen we misschien zeggen wat goede en wat foute beslissingen geweest zijn. Maar ik ben gewoon bang dat de momentele drang en dwang tot fusies ook de toekomst wordt van bibliotheken. Dat we van klein naar groot, van kleinschalig en dicht bij de klant naar megaloman en anoniem gaan. Geld kun je echter maar 1 x uitgeven. Ik vrees dat het inderdaad ten koste gaat van kleine vestigingen, van wijkbibliotheken. En dat er uiteindelijk maar enkele super bibliotheken overblijven die distributiecentra worden voor de rest van het land. En dat moet dan maar genoeg zijn. Is dat genoeg?
Mijns inziens een weinig aantrekkelijke visie. Daarom vind ik zo goed wat @Marlies voorstelt, namelijk samen met de lokale gemeenschap op zoek gaan naar een betaalbaar initiatief. En laten we dat bewust doen. En laten we ook zeggen waarom we dat doen, terwijl we dat andere laten. Dat zou ik persoonlijk een mooi perspektief vinden.
En @Marlies… ik ben de laatste tijd weer vaker bij de kringloopwinkel en verbaas me ook daar weer over de drukte. Ook ben ik al 2 keer op visite geweest bij de Leeszaal West, een indrukwekkend project. Maar ook hier, zelfs hier, hoorde ik dat voor sommigen de drempel nog te hoog was om zomaar binnen te stappen.
Ik dank jullie voor de zorgvuldige en uitgebreide reacties die ik zeer op prijs stel.
Het is een zaak van prioriteiten en inderdaad is het waar dat de bouw van nieuwe gebouwen vaak in de plaats komt van de nieuwe, betere ideeën. Men meent dat in een nieuwe entourage alles beter zal zijn maar dat is niet zo. De mensen die er werken, nemen namelijk zichzelf mee. Nieuw of niet…ze blijven dezelfde warhoofden, chagrijnen of positievelingen. Bij de Kuip in Rotterdam, die inmiddels trouwens is afgestemd, zat het ook zo in elkaar. Een nieuw stadion was tien keer zo duur als de broodnodige aanpassingen in de oude Kuip. Crisis of niet, mij dunkt dat die aanpassingen voor iets dat een recreatieve en niet eens een educatieve functie heeft, zoals een bieb, de voorkeur verdient. Laten we eerst eens gaan kijken naar de dingen die we nodig hebban en pas daarna naar de dingen die we zo leuk vinden.