De kracht van verhalen – Bibliotheek Oss

Je hebt parallele lijnen, levenslijnen, verhaallijnen, die tot in de oneindigheid dezelfde afstand tot elkaar hebben, en je hebt kruisende lijnen.

Ik weet nog niet wat ik met die gedachte verder moet, maar hij dringt zich sinds gisteren hardnekkig aan mij op na mijn bezoek aan de bibliotheek in Oss. Daarom laat ik hem voorlopig even los op deze bladzijde staan, als u dat niet erg vindt.

Naar Oss dus. Marina Polderman is verhalencoach, onder meer. Bedrijfskundige filosofe, spreker, doener, durver, organisator, teamspeler en dromer. Volgens mij dat laatste ook.

„Ik ga iets leuks organiseren“, had ze tegen mij gezegd toen we de datum prikten. Geen kwartier later meldde ze: „Mijn collega’s Jan de Waal en Hans van Duijnhoven zullen er ook bij zijn.“

Jan de Waal hoef ik niet te introduceren. Mijns inziens geniet hij landelijke bekendheid. Hans van Duijnhoven kwam voor mij opeens maar dan direct zeer nadrukkelijk in beeld toen ik in januari zijn visie op bibliotheekwerk las. Marina had ik al eerder ontmoet, ik was al een beetje bekend met haar filosofische insteek die me zeer aanspreekt. Mede dankzij haar regelmatige bijdragen in Bibliotheekblad bleef ik enigszins op de hoogte van haar ideeën en plannen, wist ik al dat er een vervolg op haar experiment ‚Wijsheid in crisistijd‘ ging komen, o.a. geïnpireerd door Alain de Botton’s ‚Kunst als therapie‘.

Daar zat ik dan, tussen drie waarlijk grote verhalenvertellers. Het voelde als een warm bad en een tsunami tegelijk.

Ik ga hier alleen maar proberen de hoofdlijnen weer te geven, een korte vluchtige schets te tekenen. Onaf zoals dat aan een schets eigen is. Onaf ook omdat mijn eigen redeneringen, gedachten, hersenspinsels nog lang niet af zijn, nog lang niet af kunnen zijn, gezien het jaarthema van de bibliotheek luidt: OEFENEN VOOR EEN ANDERE TIJD.

Of we het nu transitie of revisie of revolutie of het einde van een tijdperk of het begin van een nieuw tijdperk willen noemen doet er weinig toe. De veranderingen zijn al voelbaar. De tijd is rijp. De groeiende bewustwording dat het zo niet verder gaat, niet verder kan, is een feit, verspreidt zich mede dankzij het world wide web en social media als een olieplek, en, en nu komt ongetwijfeld het slechte nieuws voor de gevestigde orde, die ontwikkeling laat zich niet meer tegenhouden of terug draaien, ondanks alle pogingen, ondanks alle in grote haast opgerichte muren.

En als je bezig bent met het ‚Oefenen voor een andere tijd‘, dan kom je al snel bij de meest essentiële vragen uit: Wie ben ik? Wat doe ik hier? Het betekent ook dat we alle vroegere aannames over onszelf en de wereld in twijfel moeten trekken. En het betekent verder dat oude oplossingen niet meer werken.

Marina heeft een ware schat aan literatuur verzameld die bij uitstek geschikt is om een gesprek op gang te zetten. Hans van Duijnhoven observeert al meer dan 30 jaar de ontwikkelingen en veranderingen. Hij is, naast fervente lezer, verzamelaar van beelden, quotes, anekdotes die scherp, kort en to the point de verandering van tijdgeest vastleggen. Ontwapenend creatief en bedreven, met zijn hoofd vol Lego stenen (een vergelijking die hij zelf maakt), associërend, sprankelend, zoekend. Een bron van inspiratie. Een voorbeeld van wat een aktieve luisteraar is.

Jan de Waal is de derde in dit krachtveld van uitzonderlijke collega’s met wie ik kennis mocht maken. Hij is, zo vertelt Marina, de perfecte aanvulling. Hij is specialist op het digitaal domein. En als we het hebben over het delen van informatie, dan is Jan mijns inziens een van de grootste gemeenschappelijke deler die ik tot nu toe in bibliotheekwereld mee heb gemaakt. Want Jan bedenkt, ontwikkelt, test, beoordeelt, verwerpt,  adviseert. Hij vertaalt alles wat voor bibliotheken en hun leners van belang is naar digitale verhalen, onmisbaar en onbetaalbaar voor onze toekomst. En wat doet hij er vervolgens mee? Hij geeft zijn kennis en zijn producten weg, gratis en voor niets. De bibliotheken die ergens in het land geïnteresseerd zijn, hoeven alleen maar bij hem aan te kloppen. ‚Waarom rinkelt dan je telefoon niet voortdurend, loopt je mailbox niet over?‘, vroeg ik nog. Daar had Jan geen antwoord op. Met veel humor en recht door zee geeft hij wel zijn mening over actuele digitale tekortkomingen, over ICT ontwikkelingen op landelijk niveau die, op zijn zachtst gezegd, beter hadden gekund. Wie zijn briljante analyse in Bibliotheekblad heeft gelezen over het ebook platform heeft een goed beeld kunnen verkrijgen van wat ik bedoel. Als alles centraal moet/is, kan het ook centraal mis gaan.

Van landelijk/nationaal naar lokaal. Kleinschaligheid. Niet een eenheidssaus erover heen, gladstrijken en klaar. Innovatie van beneden naar boven. Ook hier in Oss de visie van huiskamer voor de community, de buurt, het creëren van een fijne, plezierige, uitnodigende sfeer. Daar gaat het om. Alles andere zijn hulpmiddelen. Het hoeft niet per se duur te zijn. Wees creatief. Zoek binnen de organisatie naar mensen die mee doen. Vooral: Doe! Blijf niet hele dagen praten, maar doe iets. Durf aan experimenten te beginnen die mogen falen. Denk vooral niet in cijfers.

Ik verlaat het groepje doeners ongaarne. We zijn 4 uur verder, maar de tijd vloog voorbij. Voor wie meer wil weten over het werk, de plannen de visie van Marina, Hans en Jan kan ik warm aanbevelen contact op te nemen, vragen te stellen. Zij kunnen het verhaal veel beter uitleggen. U kunt ook 12 augustus naar Birmingham reizen waar Marina en Hans voor internationaal publiek zullen spreken. Of u grijpt de kans, net als ik, om 30 september deel te nemen aan een werkdag/conferentie in bibliotheek Oss (details volgen op de site) rond ‚De kracht van verhalen‘.

Mij was het een groot genoegen en een eer dat ik een middag bij jullie aan de ‚oplader‘ mocht. En die energieboost heeft iets te maken met zich kruisende lijnen. Jan vroeg ter afsluiting nog aan mij: „Wat doe je er mee?“ „Ik ben van plan ons gesprek te laten bezinken en vervolgens het verhaal op mijn blog te zetten.“ Dat was voor Jan antwoord genoeg. Want dat is hoe verhalen werken. Je deelt ze, je geeft ze verder. Bij deze.